Niniejszy artykuł ma na celu omówienie najważniejszych kwestii podniesionych w projekcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynków aktywów kryptograficznych oraz zmieniająca dyrektywę (UE) 2019/1937. Przedmiotowy projekt dostarcza wielu cennych wskazówek odnośnie tego jak będzie wyglądał w niedalekiej przyszłości rynek kryptowalut i tokenizacji. Zaznaczam przy tym, że niniejszy artykuł bazuje na wersji projektu z 2019 r., a więc finalna wersja – kiedy czytasz ten artykuł – mogła ulec zmianie. Co prawda plany wejścia w życie tego (prawdopodobnie zmodyfikowanego) aktu jest na 2023-2024, a więc jest jeszcze sporo czasu, to warto wiedzieć w którą stronę to zmierza. Artykuł jest dość długi i zawiera sporo zwrotów prawniczych, jeśli jednak przez niego „przebrniesz” to dowiesz się jak Unia Europejska chce uregulować rynek kryptowalut oraz tokenizacji.
Uzasadnienie celu projektu rozporządzenia
Projekt rozporządzenia – według jego autorów – ma na celu zapewnienie pewności prawa w przypadku aktywów kryptograficznych, nieobjętych obowiązującymi przepisami UE, dotyczącymi usług finansowych oraz ustanowienie jednolitych przepisów dla dostawców usług w zakresie aktywów kryptograficznych i emitentów na poziomie UE.
Projekt został stworzony, aby ramy regulacyjne UE w zakresie usług finansowych były przyjazne dla innowacji i nie stwarzały przeszkód w stosowaniu nowych technologii. Proponowany projekt rozporządzenia – o ile wejdzie w życie – zastąpi istniejące ramy krajowe mające zastosowanie do aktywów kryptograficznych nieobjętych obowiązującym prawodawstwem UE w zakresie usług finansowych, a także ustanowi szczegółowe przepisy dotyczące tak zwanych „stablecoinów”.
Jednoznacznie zostało wskazane, że pojawienie się „stablecoinów” czyli nowego podzbioru aktywów kryptograficznych przyciągnęło uwagę organów regulacyjnych i opinii publicznej, dlatego nie powinno nikogo dziwić, że duża część projektu jest im poświęcona.
Oprócz tego celem wprowadzenia rozporządzenia jest ograniczenie ryzyka oszustw i nielegalnych praktyk na rynkach aktywów kryptowalutowych. Umożliwienie konsumentom i inwestorom w UE dostępu do nowych możliwości inwestycyjnych lub nowych rodzajów instrumentów płatniczych, w szczególności w sytuacjach transgranicznych.
Ochrona konsumentów oraz biała księga (whitepaper) aktywów kryptograficznych
W projekcie kładzie się istotny nacisk, aby zapewnić ochronę konsumentów. Potencjalni nabywcy aktywów kryptograficznych powinni być informowani o cechach, funkcjach i ryzyku związanym z kryptowalutami, które zamierzają kupić. Składając ofertę publiczną aktywów kryptograficznych w UE lub ubiegając się o dopuszczenie aktywów kryptograficznych do obrotu na platformie, emitenci aktywów kryptograficznych powinni przedstawić oraz powiadomić swój właściwy organ. Dodatkowo należy opublikować dokument informacyjny nazywany – „Biała księga aktywów kryptograficznych”.
Biała księga aktywów kryptograficznych zawiera wszystkie następujące informacje:
Wszystkie informacje powinny być przedstawiane w sposób zwięzły, zrozumiały, rzetelny, jasny oraz niewprowadzający w błąd. Biała księga dotycząca aktywów kryptograficznych nie może zawierać istotnych pominięć.
Biała księga dotycząca aktywów kryptograficznych musi zawierać następujące oświadczenie: „Wystawca aktywów kryptograficznych ponosi wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej białej księgi aktywów kryptograficznych. Niniejsza biała księga dotycząca aktywów kryptograficznych nie została zweryfikowana ani zatwierdzona przez żaden właściwy organ w żadnym państwie członkowskim Unii Europejskiej ”.
Biała księga dotycząca aktywów kryptograficznych jest sporządzana co najmniej w jednym z języków urzędowych Państwa Członkowskiego pochodzenia lub w języku zwyczajowo używanym w sferze finansów międzynarodowych.
Oprócz informacji zawartych w białej księdze dotyczącej aktywów kryptograficznych, emitenci tokenów z odniesieniami do aktywów powinni dostarczać posiadaczom takich tokenów informacje w sposób ciągły. W szczególności powinni oni co najmniej raz w miesiącu ujawniać na swojej stronie internetowej liczbę tokenów powiązanych z aktywami w obiegu oraz wartość i skład aktywów rezerwowych. Emitenci tokenów zobowiązani będą ujawniać wszelkie zdarzenia, które mogą mieć znaczący wpływ na wartość tokenów powiązanych z aktywami lub na aktywa rezerwowe, niezależnie od tego, czy takie aktywa kryptograficzne są dopuszczone do obrotu na platformie handlowej czy też nie.
Emitenci tokenów będą mieli obowiązek przez cały czas tworzyć i utrzymywać rezerwę aktywów zabezpieczających te aktywa kryptograficzne. Dodatkowo wydawcy tokenów powiązanych z aktywami powinni mieć uporządkowany plan likwidacji w przypadku, gdy emitenci tokenów powiązanych z aktywami zaprzestają działalności lub gdy w sposób uporządkowany zaprzestają działalności zgodnie z krajowym przepisami dotyczącymi niewypłacalności.
Dokonując oferty publicznej kryptoaktywów, inne niż tokeny z odniesieniami do aktywów lub tokeny pieniądza elektronicznego lub dopuszczenia takich kryptoaktywów do obrotu na platformie handlowej dla aktywów kryptograficznych, publikując wszelkiego typu komunikaty marketingowe, trzeba będzie spełnić łącznie poniższe warunki:
Ponadto wydawcy kryptoaktywów innych niż tokeny z odniesieniami do aktywów lub tokeny pieniądza elektronicznego będą posiadali obowiązek publikacji białej księgi aktywów kryptograficznych, a także w niektórych przypadkach- komunikatów marketingowych (o których wyżej) na swojej stronie internetowej- publicznie dostępnej. Publikacja musi się odbyć najpóźniej do dnia rozpoczęcia oferty publicznej tych aktywów lub dopuszczenia ich do obrotu na platformie handlowej dla kryptoaktywów. Biała księga aktywów kryptograficznych, a także (czasem) komunikaty marketingowe pozostaną dostępne na stronie internetowej emitenta tak długo, jak aktywa kryptograficzne będą znajdowały się w publicznym posiadaniu.
Po publikacji białej księgi aktywów kryptograficznych emitenci tych aktywów będą mogli oferować swoje aktywa kryptograficzne (inne niż tokeny z odniesieniami do aktywów lub tokeny pieniądza elektronicznego) w całej UE i starać się o dopuszczenie do obrotu takimi kryptoaktywami na platformie handlowej dla kryptoaktywów.
Ponadto, wydawcy aktywów kryptograficznych innych niż tokeny z odniesieniami do aktywów lub tokeny pieniądza elektronicznego, będą musieli spełniać określone obowiązki:
Wymogi dla emitentów tokenów pieniądza elektronicznego
Przedmiotowy projekt wprowadza wymogi, które muszą spełnić wszyscy emitenci tokenów pieniądza elektronicznego. Poniższe wymogi są konieczne, ażeby tokeny pieniądza elektronicznego mogły zostać oferowane w Unii Europejskiej lub zostały dopuszczone do obrotu na platformie obrotu kryptowalutami:
Konieczność spełnienia powyższych wymogów doświadcza ograniczeń, bowiem nie będą one miały zastosowania:
Posiadacze tokenów pieniądza elektronicznego muszą mieć roszczenie o wykup wobec emitenta. Funkcjonowanie tokenu, który nie wiąże się z roszczeniem w stosunku do emitenta jest zabronione. Posiadanie roszczenia o wykup tokena oznacza, że emitent na żądanie posiadacza tokena musi w każdym momencie wykupić token za środki pieniężne, po wartości nominalnej. Warunki wykupu powinny zostać określone w białej księdze. W pewnych okolicznościach wykup będzie mógł podlegać opłacie, ale tylko wtedy, gdy taki zapis zostanie uwzględniony w białej księdze. Taka opłata musi być proporcjonalna i współmierna do rzeczywistych kosztów, jakie emitent poniósł.
Przed ofertą publiczną emitenta lub wystąpieniem o dopuszczenie tokenów pieniądza elektronicznego do obrotu na platformie transakcyjnej, emitent będzie zobowiązany do publikacji na swojej stronie internetowej białej księgi.
Ponadto, biała księga aktywów kryptograficznych powinna zawierać podsumowanie, wskazujące:
Ochrona środków w zamian za które nabyte zostaną tokeny pieniądza elektronicznego
Środki pieniężne otrzymywane przez emitentów tokenów będących pieniądzem elektronicznym w zamian za tokeny będące pieniądzem elektronicznym i inwestowane w bezpieczne, obciążone niskim ryzykiem aktywa inwestuje się w aktywa denominowane w tej samej walucie, z którą powiązany jest dany token będący pieniądzem elektronicznym. Bezpieczne aktywa- zgodnie z art. 7 ust. 2 dyrektywy 2009/110 / WE- to takie inwestycje, których narzut kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego (ryzyko z tytułu zmiany ceny z przyczyn związanych z osoba emitenta) nie przekroczy poziomu 1,6%, jednak istnieją wyjątki, wymienione w pkt 15 załącznika nr I do dyrektywy 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie adekwatności kapitałowej przedsiębiorstw inwestycyjnych i instytucji kredytowych.
Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów
Jakie zatem warunki trzeba będzie spełnić, ażeby móc świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów? Przede wszystkim trzeba będzie posiadać status osoby prawnej i posiadać siedzibę statutową w państwie członkowskim UE, a także dysponować zezwoleniem na dostarczanie usług w zakresie kryptoaktywów. Zezwolenie będzie obowiązywało na terenie całej UE i będzie uprawniało do świadczenia tego typu usług na terenie całej UE. Dostawcy usług, którzy świadczą je będą w wymiarze transgranicznym (o których będzie jeszcze mowa w dalszej części artykułu), nie będą zobligowani do fizycznej obecności na terenie państwa, na które rozszerzą swoją działalność.
Z wnioskiem o zezwolenie należy wystąpić do właściwego organu na terenie państwa, w którym osoba prawna posiada siedzibę. Wniosek powinien zawierać szereg informacji, a przedmiot sprawy powinien zostać przedstawiony w sposób wyczerpujący.
Organ będzie badać czy złożony wniosek jest kompletny w trakcie 25 dni roboczych od dnia jego złożenia. W przypadku złożenia niekompletnego wniosku, organ wyznaczy wnioskodawcy termin na uzupełnienie braków formalnych- co przedłuży całe postępowanie. Jeżeli po upływie określonego terminu nadal wniosek będzie niekompletny, organ będzie mógł odmówić jego rozpatrzenia.
Należy mieć na uwadze, iż mimo otrzymania zezwolenia, możliwym będzie jego utrata. Bowiem organ będzie miał prawo cofnąć zezwolenie w niektórych sytuacjach. Warto o nich wiedzieć, ażeby nie utracić zezwolenia. Jeśli jesteś zainteresowany tą kwestią, skontaktuj się z nami, nas Adwokaci i Radcowie Prawni z Kancelarii KHG we Wrocławiu przedstawią Ci wyczerpująco szereg sytuacji, które doprowadzą do ww. skutku.
Jeśli chciałbyś świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów na terenie wielu państw, będą obowiązywały Cię dodatkowe wymagania – we wniosku o zezwolenie będziesz musiał podać listę państw, na terenie których chcesz świadczyć usługi, planowaną datę rozpoczęcia świadczenia usług, a także wszelkie inne usługi które będziesz świadczył w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Oprócz oczywistych wymogów uczciwego, rzetelnego świadczenia usług, nastawionych na jak najlepszy interes klienta, należy mieć na uwadze wymogi ostrożnościowe oraz organizacyjne.
Ostrożnościowe tzn. dostawy usług w zakresie aktywów kryptograficznych muszą dysponować pewnym kapitałem stanowiącym zabezpieczenie interesu klientów. Owe zabezpieczenie musi być co najmniej równe jednej z poniższych kwot, przy czym obowiązuje ta kwota, która jest wyższa:
Wymogi organizacyjne przejawiają się w następujących kwestiach: członkowie organu zarządzającego oraz osoby fizyczne, które posiadać będą ponad 20% kapitału zakładowego dostawcy usług będą zobligowani cieszyć się nieposzlakowaną opinią, posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie, ponadto nie mogą być karani za przestępstwa związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu lub za inne przestępstwa finansowe. Następnie w zakresie wymogów organizacyjnych dostawcy przedmiotowych usług będą musieli dysponować stosownymi mechanizmami i systemem zabezpieczeń dotyczącym kontroli i zabezpieczeń w zakresie zarządzania systemami teleinformatycznymi. Przedmiotowy projekt proponuje dłuższy katalog obowiązków organizacyjnych dostawców usług w zakresie aktywów kryptograficznych, jeżeli jesteś zainteresowany jakie wymagania UE proponuje w ramach wymogów organizacyjnych, skontaktuj się z nasza Kancelarią!
Przechowywanie aktywów kryptograficznych i funduszy klientów
Dostawcy usług w zakresie aktywów kryptograficznych, którzy będą przechowywać aktywa kryptograficzne należące do klientów lub środki dostępu do takich aktywów kryptograficznych, muszą ustalić zasady, które w jak największym stopniu zapewnią ich klientom bezpieczeństwo.
Dostawcy takich usług powinni przekazać środki klientów bankowi centralnemu lub innej instytucji kredytowej, jednocześnie dbając ażeby środki te były przechowywane na rachunku bankowym, możliwym do identyfikacji spośród wszystkich należących do dostawcy usług. Dostawca usług w zakresie aktywów kryptograficznych może sam świadczyć usługi płatnicze (lub podmiot trzeci, z którym współpracuje dostawca) jeśli jest on instytucją płatniczą w rozumieniu Art. 4 pkt 4 dyrektywy (UE) 2015/2366.
Istotną kwestią, która należałoby podjąć w aktualnych rozważaniach jest wymiana aktywów kryptograficznych na walutę fiducjarną lub wymiana aktywów kryptograficznych na inne aktywa kryptograficzne. Dostawcy, którzy będą uprawnieni do takiej wymiany będą zobligowani do ustanowienia niedyskryminacyjnej polityki handlowej, która będzie określać rodzaj klientów, z którymi dostawca może nawiązać współprace, następnie należy określić cenę aktywów kryptograficznych lub metodę jej wyliczenia
Autor: Maciej Grzegorczyk
